راهنمای خرید فیلتر روغن

فیلتر روغن چیست؟

فیلتر وسیله‌ای است که مانع از عبور برخی مواد شده و به گروهی دیگر از مواد اجازه عبور می‌دهد؛ وظیفه فیلتر پالایش و تصفیه سیالاتی مانند روغن، بنزین و هوا است. در هر خودرو معمولاً چهار نوع فیلتر وجود دارد:

• فیلتر هوا
• فیلتر روغن
• فیلتر بنزین
• فیلتر کابین
• فیلتر هیدرولیک فرمان و فیلتر هیدرولیک گیربکس هم در برخی خودروها وجود دارد.

در گذشته به دلیل اینکه خودروها فیلتر روغن نداشتند، روغن به سرعت فاسد می‌شد و به تعویض نیاز پیدا می‌کرد. اولین فیلتر روغن در اوایل دهه ۱۹۲۰ توسط ارنست سویتلند به نام Purolator (روغن صاف‌کن) اختراع شد.

موارد استفاده از فیلتر روغن در زیر آورده شده است:

• موتورهای احتراق داخلی وسایل نقلیه جاده‌ای و ماشین‌های هیدرولیک
• هوابرد نوری
• موتورهای توربینی گازی
• انواع کشتی‌های دریایی
• دیزل ژنراتور
• ژنراتور گازی

فیلتر مورد بحث، فیلتر به کار رفته در موتور احتراق داخلی وسایل نقلیه موتوری است که وظیفه آن فیلتراسیون روغن موتور می‌باشد.

از جمله قطعات اصلی خودرو، فیلتر روغن می‌باشد که وظیفه آن در سیستم روغن‌کاری موتور، تصفیه روغن موتور است. در اثر فرآیند فرسایش ناشی از کارکرد موتور، روغنی که در آن جریان دارد، آلوده می‌شود؛ در صورت تصفیه نشدن این روغن و بسته شدن مسیر حرکت، آسیب زیادی به موتور وارد می‌شود.

از جمله آلودگی‌هایی که فیلتر جهت جلوگیری از آسیب موتور آن‌ها را جدا می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آلودگی‌هایی که به وسیله خودرو ایجاد می‌شود، مانند ذرات فلزات حاصل از سایش قطعات که به دلیل کیفیت پایین قطعات، افزایش درجه حرارت، طراحی بد و بالانس نبودن قطعات دوار به وجود آمده‌اند.
• روغن اکسیدشده
• گرد و غبار
• دوده ناشی از احتراق
• ناخالصی‌های روغن موتور
• ذرات فلزی ناشی از عملیات ساخت که در موتورهای نو وجود دارد.

فیلتر روغن به غیر از پاک کردن روغن موتور، روغن‌کاری، روان‌سازی و خنک نگه‌داشتن قطعات، وظیفه دیگری هم بر عهده دارد؛ فیلتر به کمک سوپاپ ضد تخلیه روغن (Anti Drain Valve) با ذخیره مقدار مشخصی روغن در خود هنگام خاموش شدن موتور، در استارت بعدی به سرعت کار روغن‌رسانی را انجام می‌دهد. این فرآیند طول عمر موتور را افزایش می‌دهد زیرا از هنگام استارت تا پر شدن فیلتر و تصفیه روغن و رسیدن روغن به قطعات موتور تنها چند ثانیه زمان می‌برد؛ گرچه این زمان کوتاه است اما در صورت تکرار این حالت و کار کردن موتور بدون روغن در طول زمان موجب می‌شود تا به موتور خودرو آسیب وارد گردد. کارایی روغن توسط فیلتر در شرایط زیر افزایش می‌یابد:

• استارت اولیه در هوای سرد
• فشارهای زیاد به دلیل رفت و آمدهای پی درپی
• حرارت بالای موتور هنگام سرعت بالا و کارکرد طولانی

صافی روغن موتور، یک فیلتر استوانه‌ای و کوچک می‌باشد و بر اساس نوع خودرو از قسمت کاپوت یا زیر خودرو در دسترس است. محل نصب آن دقیقاً نزدیک مخزن روغن، در مسیر ورودی روغن به موتور می‌باشد. این قطعه بایستی دائماً در مدار روغن‌کاری باشد و همه جریان روغن را تصفیه نماید. فیلتر روغن در نزدیکی مخزن روغن واقع شده است.

ویژگی‌های فیلتر روغن خوب

• توانایی جداسازی ذرات ۵ میکرون و بزرگ‌تر
• مقاومت در برابر جریان مواد و حرارت بالا
• حساس نبودن به تغییرات جوی و رطوبت
• سهولت در استفاده و مراقبت
• ثابت ماندن اندازه
• عدم مقاومت در برابر ورود روغن
• تصفیه و جداسازی آلودگی‌ها
• قدرت جذب بیشتر آلودگی‌ها
• مقاومت در برابر پارگی
• محفظه درونی مقاوم
• محفظه کارآمد با قابلیت تحمل فشار بالا
• آب‌بندی مناسب و داشتن سوپاپ اطمینان

فیلتر روغن چگونه کار می‌کند؟

این قطعه شامل بخش‌های زیر است:

• یک واشر فلزی سوراخ‌دار به همراه یک واشر آب‌بندی.
• یک سوراخ که در وسط بلوک سیلندر پیچ می‌شود.
• یک کاسه فلزی که جهت تصفیه روغن داخل آن کاغذ فیلترداری وجود دارد.

توسط سوراخ‌های موجود در صفحه پایه، روغن با فشار به فیلتر وارد شده و با عبور از کاغذ صافی تمیز می‌شود؛ سپس از طریق سوراخ‌های مرکز وارد لوله میانی می‌گردد و از آنجا با فشار به بخش خروجی فیلتر حرکت کرده و وارد چرخه روغن‌کاری می‌شود. هنگام عبور روغن مقداری از مواد زائد و آلودگی‌های آن، به وسیله کاغذ جمع می‌شوند؛ اگر فیلتر بیش از حد کار کند و به موقع تعویض نشود، با بسته شدن منافذ فیلتر دیگر تصفیه روغن صورت نمی‌گیرد. در این موقعیت به منظور جلوگیری از قطع یا کم شدن جریان روغن و بلافاصله پس از ایجاد اختلاف فشار در جریان ورودی و خروجی، سوپاپ اطمینان فیلتر باز شده و روغن تصفیه نشده به چرخه اصلی وارد می‌گردد. ورود روغن تصفیه نشده به چرخه روغن‌کاری به موتور آسیب می‌زند به طوری که این آلاینده‌ها با خراش پیستون و سیلندر موجب آسیب موتور، کاهش قدرت موتور، شکستن سوپاپ و شاتون (قطعات متحرک موتور) و در نهایت ایست کامل موتور می‌شوند.

انواع فیلتر روغن

فیلتر روغن از نظر نحوه نصب در موتور و شکل ظاهری به دو نوع تقسیم می‌شود:

• کارتریجی (المنتی)
• پیچی (پوسته فلزی)

فیلتر کارتریجی ( :(Cartridge Filterفیلتر روغن در موتورهای اولیه از نوع کارتریجی یا المان جابجاشونده بوده؛ نحوه نصب آن به این شکل است که میزبان یا غلاف به صورت دائم و مستقیم روی موتور قرار می‌گیرد و هر بار که فیلتر تعویض می‌شود، فقط قسمت تصفیه‌کننده یا المنت اصلی همراه با واشرهای آب‌بندی و قطعات نگهدارنده المنت تعویض می‌گردند. این فیلتر دارای ساختاری مشابه با نوع پیچی است و هدف از تولید آن کاهش هزینه نگهداری موتور و خودرو می‌‌باشد و در بیشتر خودروهای اروپایی وجود دارد. این عامل باعث شد حتی بعد از تولید فیلتر پیچ‌شدنی در دهه ۱۹۹۰، اتومبیل‌سازان اروپایی، آسیایی و آمریکایی برای کاهش ضایعات در هر بار تعویض، از فیلتر کارتریجی استفاده نمایند.

فیلتر پیچ‌شدنی ( (Spin on: طراحی و ساخت این فیلتر در سال ۱۹۳۵ توسط شرکت Fram انجام شد. فیلتر پیچ‌شدنی دارای ساختاری مشابه با نوع کارتریجی است و مثل آن با عبور دادن روغن از کاغذ صافی، آن را تصفیه می‌کند؛ تفاوت نوع پیچی و المنتی در این است که در نوع پیچ‌شدنی المنت اصلی، بدنه فلزی و قطعات دیگر همه در یک مجموعه قرار داشته و همه قطعات در هر بار تعویض بایستی عوض شوند؛ با جدا شدن المنت پایه، فیلتر جدید جایگزین می‌گردد. این فیلتر با پیچ شدن روی محل مورد نظر به سیستم روغن‌کاری موتور افزوده می‌شود و به سوپاپ اطمینان و سوپاپ ضد خالی شدن مجهز است. از مزایای فیلتر پیچی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعویض راحت‌تر
• سرعت بالای تعویض
• تمیز بودن مراحل کار و بدون دردسر

تقسیم‌بندی بر اساس جنس صافی فیلتر و مواد به کار رفته در آن

صافی فیلترها از نوع کاغذ، سلولز، فلز، مواد فیبری یا مواد مصنوعی است؛

• بیشتر فیلترهای ارزان قیمت از جنس کاغذی می‌باشند و می‌توانند ذرات بزرگتر از ۴۰ میکرون را جذب نمایند و باید در فواصل زمانی کوتاه تعویض شوند.
• فیلترهای سلولزی دارای سطح تماس بیشتری هستند اما به دلیل زیادتر بودن فاصله بین شیارهای آن در مقایسه با مدل‌های قدیمی عملکرد خوبی ندارند و روغن به خوبی از آن خارج نمی‌گردد.
• در ساخت فیلترهای مرغوب از ترکیب الیاف کاغذ و سلولز یا کاغذ، فایبرگلاس و سلولز استفاده شده و دارای سطح تماس بیشتری هستند و ذرات ۵ تا ۱۰ میکرون را جذب می‌نمایند.

تقسیم‌بندی فیلترها به دو نوع اولیه و ثانویه

فیلترها به دو دسته اولیه و ثانویه هم تقسیم می‌شوند. در فیلتر روغن اولیه، ذراتی به اندازه ۲۵ تا ۳۰ میکرون و در فیلتر ثانویه ذرات ۵ تا ۱۰ میکرون جذب می‌شوند. به فیلتر اولیه، فیلتر جریان کامل یا تصفیه کامل جریان (Full Flow System) هم می‌گویند، زیرا ۱۰۰ درصد روغن از فیلتر عبور کرده و محدودیت زیادی توسط فیلتر ایجاد نمی‌شود، همچنین بر سر راه جریان روغن مقاومت کمی به وجود می‌آورد. به دلیل اینکه وجود روغن موتور تصفیه نشده از نبود روغن بهتر است، هنگام کیپ شدن و افت فشار روغن در خروجی فیلتر، به روغن تصفیه نشده هم توسط سوپاپ اطمینان اجازه عبور داده می‌شود.

ذرات ریز به وسیله فیلتر اولیه حذف نمی‌شوند. فیلترهایی به نام ثانویه یا فیلتر بای پس برای موتورهایی که در شرایط سخت کار می‌کنند و باید عمر طولانی‌تری داشته باشند، طراحی شده‌اند که سهم کمی از جریان روغن (حدود ۱۰ درصد و گاهی ۱ درصد) را تصفیه کرده و مستقل از فیلتر اولیه عمل می‌کنند. بخشی از جریان یا جریان فرعی (By Pass or Part Flow System) قسمتی از جریان روغن خارج شده از پمپ را تصفیه می‌نماید. در واقع این مقدار جریان از اضافه روغن بازگشته به کارتر روغن، گرفته شده است.

این قطعه دارای انواع مختلفی است؛ همه آن‌ها کارکرد یکسانی دارند و اغلب در تعداد سوراخ و طول فیلتر متفاوت هستند. تاکنون فیلتری ساخته نشده که قابلیت جذب ۱۰۰ درصد آلاینده‌ها را داشته باشد؛ زیرا چنین فیلتری باید دارای سوراخ‌هایی کاملاً یکدست و مساوی یا الیاف فشرده‌تر باشد، علاوه بر این تولید این فیلتر صرفه اقتصادی ندارد.

گروهی از تولیدکنندگان روغن موتور و فیلتر معتقدند که تعویض فیلتر باید بعد از هر بار تعویض روغن صورت گیرد، اما عده‌ای دیگر تعویض فیلتر و روغن را بعد از هر ۳۰۰۰ مایل یا ۵۰۰۰ کیلومتر یا پس از پایان ۳ ماه توصیه می‌کنند. البته این مدت زمان برای هر خودرو متفاوت است؛ زمان تعویض فیلتر روغن به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع رانندگی
• نوع فیلتر
• نوع استفاده از خودرو
• نوع روغن موتور

بهتر است به توصیه شرکت‌های سازنده خودرو نیز توجه شود. همچنین زمان تعویض فیلتر و روغن با روشن شدن چراغ سرویس موتور خودرو مشخص می‌گردد؛ موارد زیر نیاز به تعویض روغن و فیلتر را افزایش می‌دهند:

• رانندگی در شرایط سخت
• استفاده از اتومبیل در دورهای زیاد
• ترافیک سنگین
• هوای گرم
• حمل بار سنگین

هنگامی که منافذ فیلتر مسدود شده‌اند، بهترین زمان برای تعویض فیلتر روغن است؛ زیرا با مسدود شدن منافذ، روغن به خوبی به موتور پمپاژ نشده و نرسیدن روغن در دورهای بالا موجب افزایش استهلاک موتور و کاهش ضریب کمپرس آن می‌گردد و در نهایت موتور می‌سوزد.

پس از مدتی فیلتر روغن کثیف می‌شود و عبور روغن به دلیل وجود جرم‌های جذب شده به سختی انجام می‌شود؛ در این هنگام بایستی فیلتر تعویض گردد، اما سوپاپ اطمینانی برای فیلتر در نظر گرفته شده برای اینکه موتور خودرو تا زمان تعویض فیلتر، دچار افت فشار نشود و این سوپاپ در مواقع ضروری روغن را از مسیر دیگری عبور دهد.

چند نکته درباره خرید فیلتر روغن

با توجه به طول عمر بالای روغن‌های جدید توصیه می‌شود که در هر بار سرویس اتومبیل، روغن و فیلتر آن نیز همزمان تعویض شود؛ به دلیل اینکه در صورت عدم تعویض آن، روغن کارکرده موجود در فیلتر، روغن نو را کثیف و آلوده می‌کند و موجب کاهش کارآیی آن می‌گردد. با انجام عمل تصفیه، منافذ صافی‌های فیلتر پس از مدتی بسته شده و باعث کم شدن سرعت تصفیه می‌شود. در صورت عدم  تعویض به موقع فیلتر کثیف، جریان عبور روغن به اندازه کافی نبوده و در نتیجه سوپاپ اطمینان فیلتر باز می‌شود تا کمبود روغن مورد نیاز موتور، به صورت تصفیه نشده تأمین گردد؛ این امر در بلندمدت، کاهش عمر موتور را به همراه خواهد داشت.

پس از انتخاب فیلتر مخصوص هر موتور باید از سلامت واشر آن اطمینان حاصل کرد، قرار گرفتن واشر در جای خود و به شکل درست ضروری است و باید واشر معیوب را بلافاصله تعویض نمود؛ زیرا واشر خوب یعنی:

• عدم کاهش روغن
• سالم ماندن موتور
• به حداقل رسیدن مخارج تعمیرات

نکته آخر اینکه هر فیلتر شامل اجزای بسیاری است و تنها در صورتی می‌توان میزان مرغوبیت یک فیلتر را تعیین و مشخص کرد که آزمایشگاه‌های مجهز در اختیار داشت و بررسی‌های دقیقی انجام داد. بنابراین راحت‌ترین و معتبرترین روش جهت اطمینان از به کارگیری یک فیلتر مرغوب، استفاده از فیلترهای شناخته شده و استاندارد است.

شرکت سازنده و قیمت

شرکت هاي مختلفي در زمينه توليد و عرضه فیلتر روغن ، فعال هستند. هرکدام از اين شرکت ها توانسته است با ارائه محصولاتي، نظر بخشي از مشتريان را به خود جلب کند.

تویوتا جنیون پارتس، بهران فیلتر، ساکورا، سرکان، کاسپین، پرفلاکس، مرسدس بنز، بی ام دبلیو، هیوندای جنیون پارتز، جک موتورز، لیفان، ام وی ام، هیوندای، کیا، پورشه، ولوو، موبیس، کیا جنیون پارتس و ... از مشهورترين برند هاي اين زمينه هستند.

 شرکت هاي سازنده اين محصولات، آن ها را با قيمت هاي گوناگوني به بازار عرضه کرده اند و به طور کلي قيمت اين محصولات بين 15 هزار تومان تا 3 میلیون تومان است.

يکي از مهم ترين نکاتي که در خريد هر محصول لازم است به آن توجه داشته باشيد، تعيين ميزان بودجه است که به شما کمک مي کند تا از ميان محصولات متنوع موجود در بازار، سريع تر محصول مناسب خود را انتخاب کنيد.

از ديگر نکات مهم در خريد فیلتر روغن اين است که محصول خود را از برند ها و همچنين فروشگاه هاي معتبر خريداري کنيد.